1850 yıllık sırrın Amerika’dan Şanlıurfa’ya dönüşü!

Günümüz Şanlıurfa’sı, antik çağlarda Edessa olarak biliniyordu. Bu kadim kentin bağrında, yaklaşık 1850 yıl önce yapılan Orpheus Mozaiği, dönemin sanat anlayışını gözler önüne seriyor. 

Mozaiğin merkezinde, Frig başlığıyla oturan Orpheus’un liriyle hayvanları büyüleyen tasviri yer alıyor. Sol tarafında aslan, ayı, leopar ve yaban domuzu; sağında ise dağ keçisi ve at gibi hayvanlar, melodilere kulak kesilmiş. Üst köşede ise kuşlar bu eşsiz sahneye eşlik ediyor.

Mozaiğin en dikkat çekici yönlerinden biri de, sanatçısının adının yer alması. Süryanice “Bar Saged” imzası, eserin hem sanatsal hem de tarihi değerini artırıyor. Bu detay, onu Urfa’da bilinen en eski mozaik örneği haline getiriyor.

KAÇIRILDI, SAKLANDI, SERGİLENDİ: AMERİKA YILLARI

1980’li yıllarda Urfa’nın Yakubiye Mahallesi’nde yapılan kaçak bir kazıyla gün yüzüne çıkan Orpheus Mozaiği, önce Avrupa’ya, ardından ABD’ye kaçırıldı. Yıllar sonra Dallas Sanat Müzesi’nde sergilenirken dikkatleri üzerine çekti. Uzmanlar, mozaikteki figürler ve kullanılan teknikler sayesinde onun Urfa’ya, yani Edessa’ya ait olduğunu tespit etti. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın girişimleriyle Türkiye’ye iadesi sağlandı.

DOĞDUĞU YERE DÖNÜŞ: URFA KENT MÜZESİ’NDE YENİ HAYAT

Türkiye’ye getirilen mozaik, önce İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde sergilendi. Şanlıurfa Müze Kompleksi’nin 2015 yılında açılmasıyla, bu paha biçilmez eser yeniden doğduğu topraklara kavuştu. Şu an Şanlıurfa Kent Müzesi’nde koruma altında ve her yıl binlerce ziyaretçiyi ağırlıyor.

ORPHEUS’UN EFSANESİ: BİR AŞK, BİR YAS, BİR MÜZİK

Yunan mitolojisinde lir çalan bir yarı tanrı olarak betimlenen Orpheus’un, Yunan halkına tarımı, hekimliği ve yazı yazmayı öğrettiğine inanılırdı. Yukarıda mozaiğe işlenmiş yüzündeki ifadeden anlaşılacağı gibi oldukça acıklı bir hikayesi var. 

Eurydike ile evlenerek Trakya’ya yerleşen Orpheus, eşini bir yılan sokması sonucunda kaybeder. Eşinin acısına dayanamayarak süreki lir çalıp tanrılara yalvaran Orpheus, eşinin geri verilmesini ister. Gösterdiği büyük çabaların sonunda onun yakarışlarına dayanamayan yeraltı tanrısı Hades, Eurydike’yi ona vermeyi bir şartla kabul eder. O şart ise, Orpheus’un yeraltı aleminin karanlığından ışığa çıkana kadar sevgilisinin yüzüne bakmamasıdır. Yeryüzüne doğru yürürken Orpheus en sonunda dayanamaz ve tam ışığa çıkacakken sevgilisini görmek için bakar. Hades, sözünde durmayan Orpheus’un elinden Eurydike’yi sonsuza kadar alır.