DİN VE ÜMİT

Bütün hayallerin gerçekolması kadar hayal kırıcı bir şey yoktur diyor, Haldun Taner. “Bütün hayallerimgerçek olsa ah!” şeklindeki malum dize olmayana, olmayacak olana, gerçekleşmesimümkün olmayana tutulan yanık bir ağıt. Sanatın da ilham kaynağı galiba buyanık ağıt, daha doğrusu temenni. Elde edilen, eldetutulan, ele geçirilen ve kavuşulan her şey değerini yitirir zamanla. Adınaideal denilen şey elde edilmediği, ele geçmediği için yüksektir, tıpkı ütopyagibi. İdeal olan, reel olan için muhayyel bir kamçıdır. İdeal olmazsa reel deolmaz; reel olmayınca idealin olmaması gibi. “Mecnundan koca olmaz.”Onun için aşk evliliği değil mantık evliliği yapın der Denemeler yazarıMontaigne. Çünkü aşk sadece hayal edilebilir, kuşatılmaz ve erişilmez.Amamantık her zaman sahip olduğunuz/olabileceğiniz en bağayı mülkünüzdür. O,yapabilse en bayağı olanı yapacak ama o da geçmiyor eline. Şair kendi durumu için“dünyaya kapalı ve fakat Allah’a açık” der bir şiirinde. Şair çok talihli zirafelaketlerin en müthişi: her ikisine de kapalı olmak veya kendinikapatmak. “En uzak mesafe neHint, ne Çin; en uzak mesafe ne gökyüzü, ne ışıl ışıl parlayan yıldızlar; en uzak mesafe iki kafadır birbirinianlamayan” şeklinde çok hoş ve manidar bir sözü var Can Yücel’in. Anlaşılmamayı/birbirinianlamamayıbu kadar kudretli ve nârin anlatan bir başka söz bilmiyorum. Ceset olarak bir ve yanyana fakat anlam olarak kutuplar kadar uzak birbirine. Felsefede zaman kavramıtini temsil eder. Tini, yani ruhu.Felsefe tini tanımaktır, tini okumaktır birbakıma. Onun için “ateş gibibir nehr akıyordu ruhumla onun ruhu arasında” mısraının muhatabı âlim değil,âriftir. Çünkü âlim sathı bilir, ârif ise künhü. Her iki varyanta birden aşinaolan kişiye de âşık denir. Tebrizli Şems ve Mevlana gibi. Kemal Tahir hapisteidama mahkûm olan biri için“geleceği olmayan bir adama anlatılabilecek hiçbirşey yoktur” der. Ama büyük yanlış! Geleceği olmayan adama anlatılabilecek enyüce şey -sanal bile olsa- bir gelecektemin etmektir, bir gelecek umudu vermektir. Din bu yüce dileği veumudu temin edebildiği için hala canlıdır, büyüktür, caziptir. Bu noktada dininyerini doldurabilecek/tutabilecek hiçbir beşeri ideoloji yoktur. Hâsılı,ümitliyim o halde varım!