'İyi yazı' ve 'kötü yazı'

İyi yazının birinci cümlesi, konuya girmek içintereddütsüz atılmış ilk adımdır. Arkasından gelen cümleler, vezinli adımlarlasekmeden, aksamadan, sendelemeden onu takip ederler. Kötü yazının birinci cümlesi, konunun eşiği önündekorku geçirir; ne içeri girebilir, ne de oradan uzaklaşabilir. Alevinetrafındaki pervane sarhoşluğu ile dört döner, kendini oraya buraya çarpar,yorulur ve sersemleşir. Bazen konunun içine girer, fakat çok durmayarak kendinidışarı atar, başka konuların eşiklerine sürünür, bazen de bu yabancı konularınçekiciliğine yakalanır ve kendini oradan zor kurtarır. İyi bir yazının ifade kılıfı konusunu bir eldivengibi sımsıkı ve kıskıvrak içine alır ne dışarıya bir düşünce kaçırır, neiçeriye fazla bir kelime sokar. Kötü bir yazının ifade kılıfı ya dardır, ya boldur.Darsa içine amacını sığdıramaz; bolsa konunun dört tarafını gereksiz malzemeile şişirir, bir yığın parazit hayallerle üslubu gevşetir ve sarkıtır. İyi yazıda cümleler ve kelimeler hendesi bir disiplinaltındadırlar. O kadar yerli yerinde ve biçimli dizilmişlerdir ki, hiçbirinikaldıramaz, daha önceye ve daha sonraya alamazsınız. Kötü yazıda ibareler bu simetriden mahrumdur, konudaima çarpılır ve ifade yan atar. İyi yazı okuyucuyu kağıdın beyazlığından,satırların siyahlığından uzaklaştırarak şekillerden ayrı bir muhteva dünyasınagötürür. Okuyana elinde bir kağıt tuttuğunu, gözlerinin önünde çizgilerolduğunu, bir yazı okuduğunu unutturur. Kötü yazı, okuyanın bu mana ve kavram dünyasıylatemasını iki de bir kesen düşünce irtibatsızlıkları, kelime uygunsuzlukları veifade ahenksizlikleriyle dikkati hep konudan ibareye, esastan şekle çeker. İyi yazı, karışık düşünceleri sadeleştirir; kötüyazı sade düşünceleri karıştırır. İyi bir yazının asla affetmediği başlıca hatalarşunlar: tereddüt, tekrar, bulanıklık, ahenksizlik, laubalilik, düşünceninbünyesine uygun olmayıp ona dışarıdan musallat olan hayaller, semboller,benzetmeler, istiareler, kırıtmalar, sırıtmalar, yapmacıklar, samimiyetsizlik,ölçüsüzlük... İyi yazı konunun esasını kavrar ve onu gruplara veunsurlara ayırır, bu tahlil aşaması. Bunlar arasındaki ilişkiyi bulmak muhakemenin işi, bu ilişkileri belirlihükümlere bağlamak muhakemenin görevi. İşbu bu nedenlerden iyi bir yazıyı çok az kişi okurve dahi çok az kişi yazar.