Esnaf ve sanatkârlar ile yanlarında çalışanların meslekî ihtiyaçlarını karşılamak, faaliyetlerini kolaylaştırmak, gelişim ve eğitimlerini sağlamak, dürüstlük ve güveni hâkim kılmak amacıyla kurulan odalar ve üst kuruluşlarının çalışma esasları 5362 sayılı Kanunla belirlenmiştir. Kanunda, bu meslek kuruluşları; oda, birlik, federasyon ve konfederasyon olarak sayılmıştır.
Bu kuruluşlarda çalışacak personelin işe alınmasına ilişkin usul ve esaslar ise, 5362 sayılı Kanun ile bu Kanun’un 75. maddesine dayanılarak çıkarılan Esnaf ve Sanatkârlar Odaları, Birlikleri ve Federasyonları Personel Yönetmeliği (Personel Yönetmeliği) ile belirlenmiştir. Yönetmelik; işe alım, çalışma esasları, sosyal, idari, mali ve diğer özlük hakları ile görevde yükselme, kadro ve disiplin hükümlerine ilişkin düzenlemeleri içermektedir.
Bu kapsamda, personelin atanacağı kadrolar ile görev ve unvanlar, bütçe imkânları çerçevesinde yönetim kurulunun teklifi üzerine genel kurul tarafından onaylanır. Onay tarihinden itibaren yürürlüğe giren kadrolara yönetim kurulu atama yapar. Personel alımı, genel sekreterin teklifi ve yönetim kurulunun kararı ile gerçekleştirilir. Gerektiğinde kadrolar için sınav yapılabilir; sınavın usul ve esasları ise yönetim kurulunca belirlenir. Sözleşmeli ve geçici personel dışında kadrosuz personel çalıştırılamaz.
Diğer taraftan, personelin izin hakları arasında yıllık ücretli izin, mazeret izni, hastalık izni, ücretsiz izin, doğum ve emzirme izni, askerlik izni ve saatlik izin yer almaktadır. Bu kapsamda, ücretsiz izne ilişkin hususlar Personel Yönetmeliği’nin 33. maddesinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
Buna göre; kuruluşta üç hizmet yılını dolduran personele, talep etmeleri hâlinde ve bir defada altı aya kadar yönetim kurulu kararıyla ücretsiz izin verilebilir. Altı ayı aşan talepler ayrıca değerlendirilir. Yurt içinde veya yurt dışında master ya da doktora eğitimi amacıyla yapılacak ücretsiz izin başvurularında ise resmi eğitim süresi ile sınırlı olmak kaydıyla birim amirinin teklifi, genel sekreterin uygun görüşü ve yönetim kurulu kararıyla ücretsiz izin verilebilir. Ancak, ücretsiz izin süresince personelin başka bir işverene bağlı olarak ücret karşılığı çalıştığı tespit edilmesi halinde disiplin hükümleri uygulanacaktır.
Meslek kuruluşlarının yönetim kurulu, kuruluşun (oda, birlik, federasyon, konfederasyon) iş ve işlemlerini, ilgili mevzuat ile genel kurul kararlarına uygun olarak yürütmekle görevlidir.
Bu çerçevede, meslek kuruluşlarında personele ücretsiz izin verilebilmesi için; ilgili kişinin en az üç yıllık hizmet süresini tamamlamış olması, bu süre zarfında başka bir işverene bağlı olarak ücret karşılığı çalışmaması ve izin talebinde bulunması şarttır. Bu koşulları taşımayan personele ücretsiz izin verilmesi mümkün değildir. Aksi yönde verilen izinler mevzuata aykırılık teşkil edeceğinden, meslek kuruluşlarının yönetim kurullarının bu konuda gerekli özeni göstermesi gerekmektedir.
