Yönetim kurulu, kooperatifin varlığı için zorunlu organlardan biridir. Kooperatifin faaliyetlerini kanun ve anasözleşme hükümlerine uygun şekilde yöneten ve kooperatifi temsil eden icra organıdır. Yönetim kurulu en az üç üyeden oluşur ve üyelerin kooperatif ortağı olmaları şarttır (KoopK md. 55).
Kooperatifler Kanunu’na göre yönetim kurulu, kooperatif işlerini yürütürken gerekli özeni göstermek ve kooperatifin başarısı ile gelişmesi için tüm gayretini sarf etmekle yükümlüdür (KoopK md. 62/1). Ayrıca, yönetim kurulunun; kendi tutanaklarının, genel kurul tutanaklarının, ortak listelerinin, gelir-gider hesaplarının ve yıllık bilançonun usulüne uygun şekilde hazırlanması, saklanması ve denetçilere inceleme için verilmesinden sorumlu olduğu açıkça belirtilmiştir (KoopK md. 62/2).
Yönetim kurulu üyeleri ve kooperatif memurları, kendi kusurlarından doğan zararlardan sorumludur. Bunun yanı sıra, suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden, özellikle kooperatifin para ve malları ile bilanço, tutanak, rapor, defter ve belgeler üzerinde işledikleri suçlardan dolayı kamu görevlisi gibi cezalandırılırlar (KoopK md. 62/3).
Bu kapsamda, kooperatif yöneticileri görevleriyle ilgili suç işlediklerinde, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) kamu görevlileri için öngörülmüş hükümlere göre cezalandırılırlar. Ancak, soruşturma usulü bakımından 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümlerine tabi değildirler. Yani yalnızca cezalandırılma bakımından kamu görevlisi sayılmaktadırlar.
Dolayısıyla, TCK’da kamu görevlileri için düzenlenen zimmet, resmi belgede sahtecilik, irtikâp, görevi kötüye kullanma gibi suçlar, kooperatif yöneticileri ve memurları için de geçerlidir. Bu durum, yöneticilerin suç oluşturan eylemleri halinde daha ağır yaptırımlarla karşılaşmalarına yol açmaktadır. Yöneticiler, kamu görevlisine özgü suçların faili olabilmekte ve görev sırasında suç işlediklerinde cezaları artırılabilmektedir.
Örneğin; yönetim kurulu üyeleri, görevleri nedeniyle zilyetliği kendilerine devredilmiş olan veya gözetim ve koruma yükümlülüğü altında bulundukları kooperatif malını kendilerinin ya da başkalarının zimmetine geçirirlerse, zimmet suçunu işlemiş olurlar ve bu durumda TCK md. 247 uyarınca 5 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.
Bunun dışında, Kooperatifler Kanunu’nda yöneticilere yönelik özel cezai düzenlemeler de yer almaktadır. Nitekim 62 nci maddenin ikinci fıkrası gereği görevi sona eren yönetim kurulu üyeleri, sorumlulukları altındaki para, mal, defter, belge ve diğer kooperatif varlıklarını, seçimlerin yapıldığı genel kurul toplantısından itibaren en geç üç iş günü içinde tutanakla yeni seçilenlere devretmek zorundadır. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyenler 3 aydan 2 yıla kadar hapis ve 50 günden 500 güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır (KoopK Ek Madde 2/1).
Son Söz:
Kooperatif yöneticileri, kooperatifin mali ve idari işleyişinden sorumludur ve görevlerini yerine getirirken azami özen göstermekle yükümlüdür. Kanun, yöneticilerin görevleri sırasında suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden dolayı kamu görevlilerine özgü suçlardan sorumlu tutulacağını açıkça düzenlemiştir. Bu nedenle yöneticilerin, kanun ve anasözleşme hükümlerine titizlikle riayet etmeleri; cezai yaptırımlardan korunmaları açısından büyük önem taşımaktadır.
Not: Bu konuya ilişkin değerlendirmelerimiz, sonraki yazılarımızda devam edecektir.
