KOOPERATİF ORTAKLIĞI DEVREDİLİR Mİ?

Kooperatiflere ortak olmanın yollarından biri de mevcut bir ortağın ortaklığını devralmaktır. Bu konu 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 14/3. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, kooperatif ortaklığı devredilebilir; yönetim kurulu ise, ortaklığı devralan kişinin ortaklık şartlarını taşıması halinde bu kişiyi ortaklığa kabul etmek zorundadır.
İlgili Bakanlıklar tarafından hazırlanan tip anasözleşmelerde de bu durum açık bir şekilde düzenlenmiştir. Bu bağlamda, ortaklık; anasözleşmede belirtilen şartları taşıyan kişilere, yazılı olarak yönetim kuruluna bildirilmek suretiyle devredilebilir. Yönetim kurulu, şartları taşıyan bir kişiyi kabul etmekten yasal bir gerekçe olmadan kaçınamaz. Aksi durumda, devralanın ortaklığını kabul etmeyen yönetim kurulu üyeleri, devreden ve devralanın uğrayacağı zararlardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olur.
Ortaklık devri yapıldığında, eski ortağın kooperatife karşı sahip olduğu tüm hak ve yükümlülükleri yeni ortağa geçer. Bunun yanı sıra, kooperatif bu devir nedeniyle taraflardan herhangi bir ücret, katkı ya da işlem bedeli talep edemez.
Dolayısıyla, kooperatif ortağı olan bir kişi, payını anasözleşmede sayılan şartları taşıyan başka bir kişiye devredebilir. Ortaklık devrini engelleyen ya da yasaklayan bir kanun hükmü bulunmamaktadır. Yeter ki devralan kişi, anasözleşmedeki şartları sağlasın ve bu durumu yazılı olarak yönetim kuruluna bildirsin.
Uygulamada, ortaklık devri genellikle noter aracılığıyla yapılmakta ve sonrasında yönetim kuruluna bildirilmektedir. Yönetim kurulu, devralanın şartları taşıdığını tespit ettiği takdirde devri kabul etmek zorundadır. Bu aşamada, devreden ile devralan arasındaki para alışverişi tamamen taraflar arasındadır; kooperatif bu hususa karışmaz. Kanun ve anasözleşme açıkça, kooperatifin taraflardan herhangi bir ödeme talep edemeyeceğini hüküm altına almıştır.
Diğer taraftan, yapı kooperatiflerinde, ferdileşme yani konut veya işyerlerinin ortaklar adına tescil edilmesinden önce, ortaklık devri normal usullere göre mümkündür. Ancak ferdileşme tamamlandıktan, yani taşınmazlar tapuda ortaklar adına tescil edildikten sonra bazı özel durumlar ortaya çıkmaktadır.
Kooperatifler Kanunu’nun 81/2. maddesine göre, amacına ulaşıp dağılma sürecine girmiş olan yapı kooperatiflerinden çıkan veya çıkarılan ortakların konutu veya işyerleri, çıkma veya çıkarılma sebebiyle geri alınamaz. Ancak bu eski ortakların, ilerde ortaya çıkabilecek tasfiye masraflarına katılma yükümlülüğü bulunmaktadır.
Bu hüküm uyarınca, kooperatif amacına ulaşıp genel kurulda tasfiye kararı aldıktan sonra, ortak tasfiye masraflarını ödeyerek ortaklıktan çıkabilir. Böyle bir durumda ortak, gayrimenkulünü serbestçe satabilir; kooperatifin artık bu konutu veya işyerini geri isteme hakkı bulunmaz. Ancak tasfiye kararı alınmadığı halde ortak taşınmazını satarsa, kooperatif bu taşınmazı geri alma hakkını kullanabilir.
Konu ile ilgili olarak Yargıtay bir kararında, “taşınmazın geri istenememesi” için iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerektiğini vurgulamıştır. Buna göre; birincisi, kooperatifin amacına ulaşmış olması, ikincisi ise tasfiye sürecine girmiş bulunması gerekir.( Yargıtay 6.HD, E. 2024/972, K.2024/4029).
Dolayısıyla, ferdileşme tamamlanıp tapular ortaklar adına tescil edilmiş olsa bile, kooperatif tasfiye kararı almadıysa, yapılan satış hukuki açıdan risk taşımaktadır. Bu durumda kooperatif, söz konusu konut veya işyerini geri isteyebilir. Bu nedenle, kooperatif ortaklarının konutlarını veya işyerlerini satmadan önce bu hususta özen göstermeleri ve mutlaka konunun uzmanlarından destek almaları büyük önem taşımaktadır.
Sonuç olarak; kooperatif, anasözleşmede belirtilen işleri tamamlayıp konutları/işyerleri ortaklar adına tescil ederek amacına ulaştıktan sonra, genel kurulun tasfiye kararı alması ve ortakların tasfiye masraflarına katılımı sağlanması gerekir. Ancak bu şartlar yerine getirildikten sonra, ortaklıktan çıkma veya gayrimenkulü satma hakkı güvenli bir biçimde kullanılabilir.