ORTAKLARIN BİLGİ EDİNME HAKKI

Kooperatiflerde ortaklar, kooperatifin sahibi konumunda bulunan kişilerdir. Bu nedenle, ortağı oldukları tüzel kişiliğin iş ve işlemlerinden haberdar olmaları en doğal hakları arasındadır. Kooperatifleri sermaye şirketlerinden ayıran en önemli özelliklerden biri, demokratik bir yapıya sahip olmalarıdır. Bu kapsamda, ortakların sermaye paylarına bakılmaksızın eşit şekilde temsil edilmeleri ve her birinin eşit oy hakkına sahip olmaları esastır.
Kooperatif ortakları;
Genel kurula katılma,
Seçme ve seçilme,
Genel kurul kararlarına karşı dava açma,
Ortaklık payının devri,
Serbestçe kooperatife girme ve çıkma,
Olumlu gelir-gider farklarından pay alma,
Bilgi edinme
gibi çeşitli haklara sahiptirler.
Bu yazıda, ortakların bilgi edinme hakkı üzerinde durulacaktır.
1. Yasal Dayanak
Kooperatif ortaklarının bilgi edinme hakkının yasal dayanağı, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 24. maddesidir. “Bilgi edinmek hakkı, bilanço” başlıklı bu maddede; yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu, bilanço, gelir-gider farkı hesapları ile denetçilerin hazırlayacakları raporların, genel kurulun yıllık toplantısından en az on beş gün önce olmak üzere bir yıl süreyle kooperatif merkezinde, varsa şubelerinde ve elektronik ortamda KOOPBİS üzerinden ortakların incelemesine hazır bulundurulacağı hüküm altına alınmıştır.
Ayrıca, kooperatif ortaklarına KOOPBİS üzerinden genel kurula katılma hakkını haiz ortakları gösterir listeye erişim yetkisi verileceği, bilgi edinme hakkının anasözleşme veya kooperatif organlarından birinin kararıyla sınırlandırılamayacağı veya ortadan kaldırılamayacağı açıkça belirtilmiştir.
2. Kişisel Verilerin Korunması
Aynı madde uyarınca, bilgi edinme hakkı kapsamında elde edilen kişisel veriler yalnızca,
Ortakların kooperatif iş ve işlemlerinden haberdar olmaları,
Kooperatif organlarında görev almak isteyen adayların diğer ortaklara ulaşabilmeleri
amaçlarıyla kullanılabilir. Bu verilerin, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanununa aykırı şekilde kullanılması, aktarılması veya işlenmesi yasaktır.
3. KOOPBİS ve Yönetim Kurulunun Sorumluluğu
Kooperatif Bilgi Sistemi (KOOPBİS), Kooperatifler Kanunu’nun Ek Madde 5’de düzenlenmiştir. Maddeye göre KOOPBİS; Ticaret Bakanlığı tarafından tüm kooperatif ve üst kuruluşlarının kooperatifçilik hizmetlerine elektronik ortamda erişimini sağlayan ve merkezi veri tabanının yönetildiği bir sistemdir.
Bu sistemde, kooperatifin;
Ticaret sicili kayıtları,
Finansal tabloları,
Yönetim kurulu ve denetçi raporları,
Genel kurul toplantı evrakı,
Ortaklara ait kimlik, iletişim, pay ve ödeme bilgileri
yer alır. Bu bilgilerin KOOPBİS’e doğru ve zamanında işlenmesinden kooperatif yönetim kurulu sorumludur.
Bu itibarla, yönetim kurulunun; yıllık faaliyet raporu, finansal tabloları (bilanço, gelir tablosu) ve denetim kurulu raporunu, genel kurulun yıllık toplantı tarihinden en az on beş gün önce KOOPBİS’e yüklemesi veya kooperatif merkezinde ortakların incelemesine sunması büyük önem taşımaktadır. Ortakların genel kurul toplantılarında sağlıklı, bilinçli ve doğru kararlar alabilmeleri için söz konusu bilgi ve belgeleri önceden incelemeleri hayati bir öneme sahiptir. Bu çerçevede, ortaklar, kooperatif yönetiminin faaliyetleri ve mali durumu hakkında bilgi sahibi olacak, genel kurulda alınacak kararlara daha etkin biçimde katılım sağlayarak görüş ve değerlendirmelerini bu doğrultuda gerçekleştireceklerdir. Dolayısıyla, ortakların belirtilen hususlarda bilgi edinme haklarının bilincinde olmaları, kooperatifin sürekliliği, sağlıklı işleyişi ve kararlara aktif katılımları açısından büyük önem arz etmektedir.