1. Görev Süreleri
Kamu kurumu niteliğinde olan ve 5362 sayılı Kanuna tabi bulunan esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarında olağan genel kurul toplantıları Kanunun amir hükümleri gereğince dört yılda bir yapılmaktadır. Bu kapsamda, yönetim ve denetim kurulu seçimleri de olağan genel kurul dönemine bağlı olarak dört yılda bir gerçekleştirilmekte; genel kurul üyeleri arasından seçilen organların görev süresi kural olarak dört yıl devam etmektedir.
Meslek kuruluşlarında ihtiyaç hâlinde olağanüstü genel kurul toplantısı yapılması mümkündür. Ancak olağanüstü genel kurulda organ seçimlerinin yenilenmesi, seçilen kişilere yeni bir dört yıllık görev süresi kazandırmamaktadır. Olağanüstü genel kurulda göreve gelen organ üyeleri, yalnızca bir sonraki olağan genel kurul toplantısına kadar görev yaparlar.
Örneğin; Olağan genel kurulda seçilen organ üyelerinin görev süresi normal şartlarda dört yıl sonra yapılacak bir sonraki olağan genel kurula kadar devam eder. Ancak görevin ikinci yılında olağanüstü genel kurul yapılır ve organlar yeniden seçilirse, göreve gelen yeni organ üyeleri dört yıllık bir dönem için değil; kalan süre boyunca, yani iki yıl sonra yapılacak olağan genel kurula kadar görev yapacaktır.
Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının organ seçimleri ile yönetim kurulu başkanlarının seçimi; tek dereceli olarak, yargı gözetiminde, gizli oy ve açık tasnif usulüyle yapılmaktadır.
Yönetim ve Denetim Kurullarının Sayısı
Odalarda;
Yönetim Kurulu:
Yönetim kurulu üye sayısı, odanın toplam üye sayısına göre Kanunda aşağıdaki şekilde belirlenmiştir. Buna göre Başkan dahil olmak üzere:
• Üye sayısı 1000’den az olan odalarda: 7 kişi
• Üye sayısı 1000–2000 arasında olan odalarda: 9 kişi
• Üye sayısı 2000’den fazla olan odalarda: 11 kişi
Aynı sayıda yedek üye seçilir.
Denetim Kurulu:
Denetim kurulu, genel kurul üyeleri arasından dört yıl süreyle görev yapmak üzere seçilen 3 asil üyeden oluşur. Aynı sayıda yedek üye seçilir.
Birliklerde;
Yönetim Kurulu:
Birliklerde yönetim kurulu üye sayısı oda sayısına göre aşağıdaki şekilde oluşturulur:
• Oda sayısı 25 ve daha az olan birliklerde: 5 kişi
• Oda sayısı 26–50 olan birliklerde: 7 kişi
• Oda sayısı 51–120 olan birliklerde: 9 kişi
• Oda sayısı 121 ve daha fazla olan birliklerde: 11 kişi
Aynı sayıda yedek üye seçilir.
Denetim Kurulu:
Birliklerde denetim kurulu oda sayısına göre şu şekilde oluşturulur:
• Oda sayısı 50 ve daha az olan birliklerde: 3 kişi
• Oda sayısı 51 ve daha fazla olan birliklerde: 5 kişi
Aynı sayıda yedek üye seçilir.
Yönetici ve Denetçiliğe Seçilme Şartları
5362 sayılı Kanunun 50. maddesinde, esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarında başkan, yönetim ve denetim kurulu üyeliklerine seçilecek kişilerin taşıması gereken şartlar aşağıdaki gibidir.
• Denetim Kurulu Üyeliği:
o En az lise mezunu olmak.
o Lise mezunu üye bulunmaması hâlinde ortaokul veya sekiz yıllık ilköğretim mezunu olmak.
• Yönetim Kurulu Üyeliği:
o En az ilkokul mezunu olmak.
Konfederasyon denetim kuruluna dışarıdan seçilecekler ve yeni kurulan odalar hariç olmak üzere, yönetim ve denetim kuruluna seçilecek kişilerin:
• En az iki yıldır odaya kayıtlı olması,
• Hâlen faal olarak çalışıyor bulunması,
gerekmektedir.
- Türk Ceza Kanununun 53. maddesinde belirtilen süre geçmiş olsa bile, aşağıdaki suçlardan hapis cezasına mahkûm olan kişiler organlara seçilemez:
• Kasten işlenen bir suçtan 5 yıl veya daha fazla hapis cezası alanlar,
• Devletin güvenliğine karşı suçlar,
• Anayasal düzene ve işleyişine karşı suçlar,
• Zimmet, irtikâp, rüşvet,
• Hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik,
• Güveni kötüye kullanma,
• Hileli iflas,
• İhaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma,
• Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama,
• Kaçakçılık ve vergi kaçakçılığı,
• Haksız mal edinme.
Dolayısıyla, 2026 yılında yapılacak meslek kuruluşlarının olağan genel kurul toplantılarında organ seçimleri de gerçekleştirileceğinden, Kanunda belirtilen seçilme şartlarını haiz kişilerin organlara seçilmesi büyük önem taşımaktadır. Aksi hâlde, seçilme şartlarını taşımadığı sonradan anlaşılan veya bu şartları görev süresi içinde kaybeden kişilerin organ üyeliği kanun gereği kendiliğinden sona erecektir.
