TAHAMMÜL

İnsan, üzücü,maddi ve manevi yönden kendisine zarar vereceğine inandığı hiçbir şeydenhoşlanmaz. İnsan fıtratı gereği, hoşlanmadığı bir durumla karşılaştığı zamangücü ve aklı oranında tepki gösterir. Bazı hisleri acilen tepki göstermeyikışkırtsa da aklın ve inancın gücü bu tepkinin kontrollü olmasını sağlar veyatepkiyi önler. İşte aklın ve inancın gücüyle gerçekleşen tepkisizlik haline“tahammül” denir. Katlanmak, sağduyulu davranmak, soğukkanlı olmak şeklinde deanlaşılır. Hoşlanılmayan birdurumla karşılaşıldığında akıl, verilecek tepkinin zararlı olup olmadığınabakar. Eğer tepkinin daha zarar verici olduğuna hükmederse kişiyi sağduyuyayöneltir, tahammül ve sabır mekanizmasını işlettirir. Kalp ise, taşıdığı imangücü oranında verilecek tepkinin inanca zararını değerlendirir. Eğer inanca da zarar vereceğine hükmederse,akıl ile bir olur ve gösterilecek sabır ve tahammülü dinî bir mahiyeteyerleştirir. Bu güç, tepki refleksine sahip duyguları durdurur. Kişiye, butepkisizliğin yani tahammülün ibadet olduğunu telkin eder. Bu durumda tahammüldaha da güçlenmiş olur. İnsan, hoşunagitmeyen her şeye karşı çıkma eğilimindedir. Ama en fazla tepkisini çeken vehatta isyan ettiren haksızlık, eşitsizlik ve ayırımcılıktır. Vicdanıaracılığıyla haksızlıklara, eşitsizliklere karşı çıkar, tepki gösterir. Ancakgücünü aşan haksızlıklara bilfiil tepki göstermese de iç dünyası (vicdanı) iknaolmaz, bu nedenle unutmaz ve içinde iyileşmeyen bir yara gibi devam eder. Bu,vidanı ikna olmamış bir tahammüldür. Güçsüzlüğünden dolayı tepkisiz kalmışama vicdanı tatmin olmamış bir tahammül, geçici ve fırsat kollayıcı birtahammüldür. Bu gerçek bir tahammül olmaktan uzaktır. Kişi, içine gömer amaüstü küllenmiş ateş gibidir; gücünü yeterli gördüğü an, alevlenmeye başlar; tepkiiçin kişiyi harekete geçirir. Allah’tan gelen belave musibetlerde hatta Allah’ın emrettiği cezalarda, kulların birbirlerineyaptıklarından farklı olarak, tatmin olmuş bir tahammül gerçekleşir. ÇünküAllah, insanın Rabbidir, fıtrat O’nu sever, O’nun her yaptığı tartışmasızolarak vicdan tarafından onaylanır. Allah’ın –hâşâ- haksızlık yaptığıdüşünülemez. Her şey Allah’ındır, O’nun karşısında başka bir sahip yok ki,yapılanlar onun hakkına tecavüz sayılsın! Fıtrat bunu bildiği ve her vicdanbunu onayladığı için Allah’ın her yaptığı hikmetli ve güzel kabul edilir. Bir yaşındaki birçocuk annesinden tokat yediğinde bile kendini annesinin kucağına atar. Çünkü ofıtraten bilir ki, kendisine en yararlı ve en şefkatli ve her tehlikeye karşıkoruyucu olan kendisine tokat atan annesinden başka değildir. Bu nedenleannesinin tokadından yine annesine sığınır. Cenab-ı Hakk’ınkullara olan yakınlığı, annenin bebeğine olan yakınlığından çok daha fazla biryakınlıktır. Daha kutsî ve daha tatlıdır. Unutulmamalıdır ki annelerişefkatleriyle birlikte yaratan Allah’tır. Bunun içindir ki hikmet ehli âlimler,“Allah korkusunda lezzet vardır” demişlerdir. Adil ve Hakîmolan Allah’tan kullara gelen bela ve musibetlerde, yine aklının alamayacağıölçüde yararları ve hikmetleri vardır. Bu nedenle kul, inancı gereği ikna olmuşbir tahammül gösterir. Allah’ın belirlediği cezalarda da mutlak bir adaletolduğu için, hem kamu vicdanını, hem mağdurun vicdanını hem de suçlununvicdanını tatmin eder. Mutlak bir eşitlik vardır ve asla ayırımcılık yapılmaz. “VallahiMuhammed’in kızı Fatıma da hırsızlık yapsa elini keserim!” (Ebu Davud,Hudud,4 ve 16) hadisi bu eşitliğin belgesidir. Bu nedenle, Allah’tan gelen cezaiçin, “Şeriatın kestiği el acımaz!” sözü meşhur olmuştur. Kur’an, nepahasına olursa olsun adaletten ayrılmamayı emretmektedir:“Ey iman edenler! Kendiniz, ana-babanız veakrabanız aleyhinde bile olsa, zengin de fakir de olsa, Allah için şahitlikederek adaleti titizlikle ayakta tutanlar olun! Çünkü Allah, sizin onlarayakınlığınızdan onlara daha yakındır. Adaletinizde heveslere uymayın! Eğerdilinizi eğip büker veya yüz çevirirseniz, Allah yaptıklarınızdan haberdardır.”(Nisa,135) Bu nedenle insan,vicdanen Rabbinden gelen her şeye, canını yaksa da ikna olmuş bir tahammül vesabır gösterir. Hatta kendisini Rabbine daha fazla bağlayıcı bir unsur halinegelir.