VACİB OLAN İŞLER

Muhterem Kardeşlerim… Vacib, yapılması farz gibi kesin olan, fakat Kur’an-ı Kerimdeki delili farz kadar açık olmayan emirlere denir. Vacibin hükmü farz gibidir. Vacibi terk etmek, tahrimen mekruhtur. İbadetlerdeki vaciblerden bazıları şunlardır: 1- Adağı yerine getirmek, 2- Başlanan nafile namazı tamamlamak, 3- Vitri kılmak ve kunut duasını okumak, 4- Namazda bir farzdan bir farza geçmek, mesela kıyamdan rükûa giderken ve secdeden kıyama kalkarken geçişi geciktirmemek, 5- Esselamü aleyküm ve rahmetullah diyerek namazdan çıkmak, 6- Tilavet secdesi yapmak. 7-Fâsid olan yani bozulan sünnet ve nafile namazları iade etmek, 8- İlk iki rekâtta Fatiha okumak, 9-Fatiha’yı zamm-ı sureden önce okumak, 10- Namazda son oturuşta Ettehıyyatü’yü okumak, 11- Namazda birinci oturuşta oturmak ve Ettehıyyatü’yü okuyunca beklemeyip kalkmak, 12- Bayram namazlarını kılmak ve kurban bayramında, Arefe günü sabah namazından, dördüncü günün ikindi namazına kadar, farzlardan sonra teşrik tekbirini okumak, 13- Cemaatle kılınan namazda imama tâbi olmak, 14- Namazda Zamm-ı Sure okumak, 15- Nisaba malik olan için fıtra vermek ve kurban kesmek, 16- Rükûda üç kere Sübhanallah diyecek kadar durmak, 17- Gerektiğinde Secde-i Sehv yapmak, 18- Secdeleri birbiri arkasından yapmak, 19- Sesli okunacak yerde sesli, sessiz okunacak yerde sessiz okumak, 20- Tadil-i Erkâna riayet etmek, 21- Tahrimen mekruhu terk etmek, Şart anlamındaki vacibler Aşağıda, vacib diye geçen hükümler; farzdır, şarttır anlamında kullanılmıştır: 1- Allahü Teâlâ’nın, ihsan ettiği nimetlere şükretmek vacibdir. (Ahlak-ı Alai) 2- Resulullah’ın Peygamberliğini işitene iman etmek vacibdir. (Mevahib-i Ledünniye) 3- Her asırda yaşayan her milletin, Resulullah’a uyması vacibdir. (S. Ebediyye) 4- Semavi dinlerin Âyet-i Kerime veya Hadis-i Şerifle bildirilen ve nesh edilmeyen hükümleriyle amel etmek vacibdir. (Tefsir-i Mazheri) 5- Herkesin sanatının, mesleğinin ilmini öğrenmesi vacibdir. (Kimya-i Saadet) 6- Âyet ve hadislerle kesin olarak bildirildi ki, namaz kılmak vacibdir. (El-muvafakat) 7- Gıybetten sakınmak vacibdir. (Mekatib-i Şerife m.85) 8- Hayzlı veya nifaslının, kan kesilince gusletmesi vacibdir. (Fetava-yı Hindiyye) 9- Düşman, İslam ülkesine saldırınca, herkesin savunması vacib olur. (El-ihtiyar) 10- Kabul edeceği umulan kimseye, Emr-i Maruf yapmak vacibdir. (Berika) 11- Emr-i Marufu, yumuşak yapmak da vacibdir. (Berika) 12- Halife-i Müsliminin seçip emrettiği ictihada göre amel etmek vacib olur. (Mecelle) 13- Avamın Müctehidi taklit etmesi [bir mezhebe uyması], vacibdir. (Ez-Zehire lil Kurafi) 14- Bugün her Müslüman’ın, dört mezhepten birinde bulunması vacibdir. (Tahtavi) 15- Her Müctehidin kendi ictihadına uyması vacibdir. (Mektubat-ı Masumiyye 2/36) 16- Nasslarda açıkça bildirilen emirlere uymak ve inanmak vacibdir. (Mektubat-ı Rabbani 2/36) 17- Rüşvet alanın, aldığı malı geri vermesi vacib olur. (Redd-ül Muhtar) 18- Müftünün Müctehid olması vacibdir. Mutlak Müctehid olmayan müftünün fetva vermesi haramdır. Bunun, sadece Müctehidlerin fetvalarını nakletmesi caizdir. (Tuhfet-ül-Arabi Vel-Acem) 19- Ana babaya hizmet etmek vacibdir. (Hadika) 20- Erkek olsun, kadın olsun, zi-rahmi mahrem akrabayı ziyaret vacibdir. (Berika) 21- Şafii’de, sünnet olmak vacibdir. (İslam Ahlakı) 22- Peygamberlerin mucize göstermeleri vacibdir. (Mektubat-ı Rabbani 3/86) 23- Bir mahallede salih kimse kalmayıp, fesat ve bid’at artınca, başka mahalleye göçüp yerleşmek veya böyle bir şehirden başka şehre hicret etmek vacib olur. (Kenz-i Mahfi) 24- Hayvan keserken “Bismillahi” veya “Allahü ekber” demek vacibdir. (İbni Âbidîn) 25- Hanbeli mezhebinde sözünde durmak vacib, durmamak haram olur. (İslam Ahlakı) 26- Eshab-ı Kiramın hepsinin salih ve adil olduğuna inanmak, hiçbirine dil uzatmamak, düşmanlık etmemek, bütün Müslümanlara vacibdir. (Mirat-i Kâinat) 27- Sultan zalim de olsa, İslamiyet’e uygun emirlerine itaat vacibdir. (Faideli Bilgiler) 28- Resulullah’ın Ehl-i Beytine ve hanımlarına saygı göstermek vacibdir. (Kurret-ül Ayneyn) 29- Kâfirlerin ibadet olarak yaptıkları, kâfirlik alameti olan şeyleri tahkir etmek vacibdir. (Birgivi) 30- Allah’ın düşmanı olduğu için, kâfirlere “Buğd-ı Fillah” vacibdir. (Mektubat-ı Masumiyye 3/55) 31- Müslüman’a ilk vacib olan şey, Ahkâm-ı İslamiye’ye uymaktır. (El-münire) 32- Üzerinde Allah hakkı veya kul hakkı bulunanın, iki şahit yanında vasiyet yazması vacibdir. Üzerinde hak yoksa, vasiyet yazmak müstehab olur. (Cila-ül-kulub) 33- Borçları ödeyip, ölüme hazırlanmak ve ölüm hastalığında vasiyet yazmak vacibdir. (S. Ahiret) 34- Eshab-ı Kirama uymak vacibdir. (Faideli Bilgiler) [Bu, Müctehidler içindir.] 35- Kız ve oğlan çocuk, yedi yaşına gelince, namazı emretmek velisine vacib olur. (Ey Oğul İlmihali) 36- Dar-ül-Harbde imana gelenin, Dar-ül-İslama hicret etmesi vacib olur. (Redd-ül-muhtar) 37- Çocuğun, babasına hizmet etmesi vacibdir. (Hadika) 38- Zengin babanın, fakir çocuğunu evlendirmesi vacibdir. (Uyun-ül-besair) Hadis-i Şeriflerde de buyuruluyor ki: “Helal kazanmak için sıkıntı çekenlere, Cennet vacib olur.” [R. Nasıhin] “Allah’a şirk koşmadan ihlâsla ibadet edene, Cennet vacib olur. Allah’a şirk koşarak mülaki olana da, Cehennem vacib olur.” [Hâkim] “Gurbetteyken ölen garip Müslümana, Cennet vacib olur.” [E. Nuaym] “Yalan yeminle, haksız olarak, birinin malını alana, Cehennem vacib olur.” [Bagavî] “Ölürken Kelime-i Şehadeti söyleyene, Cennet vacib olur.” [Taberani] “Beş vakit namazı doğru kılana, Cennet vacib olur.” [Taberani] “Beş vakit namazı kırk gün cemaatle kılana, Cennet vacib olur.” [Ebu Ya’la] “Bir yetimi, kendini kurtarana kadar bakıp büyütene, Cennet vacib olur.” [Taberani] “Haşefe içeri girince, meni gelse de, gelmese de gusül vacib olur.” [Taberani] “Köle, kadın, çocuk ve hasta hariç, Cuma namazı her Müslümana vacibdir.” [Hâkim] “İmamla birlikte dört kişi olan köyde, Cuma kılmak vacibdir.” [Deylemi] “Gaza vacibdir. Cenaze namazı da vacibdir.” [Ebu Ya’la] “Ebu Bekir’i sevmek ve ona şükretmek vacibdir.” [Deylemi, Hatib, Münavi] “Fıkıh öğrenmek, her Müslüman’a vacibdir.” [Hâkim] “Aksırıp Elhamdülillah diyen mümine, yerhamükellah demek vacib olur.” [Buhari] “Kabrimi ziyaret edene, şefaatim vacib olur.” [Bezzar, Dare Kutni, Taberani, Kadı İyad] “Bir mani yoksa Emr-i Maruf ve Nehy-i Münker vacibdir. Mani varsa susmak helaldir.” [Deylemi] “İhlâsla, “Rabbim Allah, dinim İslam ve peygamberim Muhammed aleyhisselam” diyene, Cennet vacib olur.” [Hâkim] Allahü Teâlâ cümlemizi dinini en doğru şekilde öğrenen ve yaşayan, Kendisine layık Kul, Habibine layım Ümmet eylesin. (Amin)