KIYASI İNKÂR SAPIKLIKTIR

Muhterem Kardeşlerim… Kıyas, bir şeyi başka şeye benzetmek demektir. Fıkıhta, nasstan anlaşılamayan bir şeyin hükmünü, bu şeye benzeyen başka şeyin hükmünden anlamak demektir. Kıyas, Kur'an-ı Kerimin ve Hadis-i Şeriflerin, derin, örtülü manalarını meydana çıkarmaktır. Eshab-ı Kiram da kıyas yapar, onların da ayrı mezhepleri var idi. Efendim; Beydavi tefsirinde kıyas ve icmaın, Al-i İmran suresinin 108. Âyetinde emredildiği yazılıdır. İbni Âbidin Hazretleri, “Kıyas ile anlaşılan bilgileri kabul etmeyen, doğru yoldan saparak bid'at ehli olur, muhakkak Cehenneme girer” buyuruyor. Kıyasın delil olduğu aklen ve naklen sabittir. ‘Fatebiru’ Âyet-i Kerimesi, “Bilmediklerinizi, bildiklerinize kıyas edin” demektir. (Menar şerhi) [Bu Âyet-i Kerimenin, kıyasın caiz ve gerektiğini bildirdiği Beydavi tefsirinde yazılıdır.] Araf suresinin, “Allahü Teâlâ, rüzgârı, rahmeti olan yağmurdan önce, müjdeci gönderir. Rüzgârlar, ağır olan bulutları sürükler. Bulutlardan ölü olan toprağa su yağdırır, o yağmurla yerden meyveler çıkarırız. Ölüleri de mezarlarından böyle çıkaracağız” mealindeki 57. Âyet-i Kerimesi de kıyasın hak olduğunu ispat etmektedir. Bu âyette, ihtilaflı olan bir şeyi, sözbirliği ile anlaşılmış olana benzetmek bildirilmektedir. Çünkü Allahü Teâlâ’nın yağmur yağdırdığını ve yerden ot çıkardığını hepsi biliyordu. Öldükten sonra dirilmenin hak olduğunu, yeryüzünün kuruduktan sonra tekrar yeşillenmesine benzeterek ispat etmektedir. İmam-ı Azam’ın kıyası hak değil demek, kıyası inkâr etmek demektir. Kıyas dinimizde bir delildir. Bu delili inkâr etmek olur. Kıyas hakkında Kur'anda ve Hadiste deliller vardır. Bu delilleri inkâr etmek küfür olur demektir. Yoksa İmam-ı Azam’ın kıyasla bulduğu bir hükmü inkâr eden ne kâfir olur, ne de fasık olur. Mesela İmam-ı A’zam kıyasla İmam arkasında Fatiha okunmaz diyor, okumak harama yakındır diyor. İmam-ı Şafii farz diyor. Biz Hanefi olarak, İmam-ı Şafii’ye hayır farz değil desek küfür olmaz. İctihada yanlış demek ayrı kitap, sünnet, icma ve kıyas dinde delil değildir demek ayrıdır. Yalnız Kur'an diyenler diğer üç delili inkâr ettikleri için kâfir oluyorlar. İctihad; gücü, kuvveti yettiği kadar, zahmet çekerek, uğraşarak çalışmak demektir. İctihaddan maksat, Âyet-i Kerimelerden ve Hadis-i Şeriflerden, manaları açıkça anlaşılmayanları, açıkça bildiren diğer Ahkâm-ı Şeriyyeye kıyas ederek, benzeterek, bunlardan yeni hükümler çıkarmaya uğraşmak, çalışmaktır. Mesela ana-babaya itaati emreden Âyet-i Kerime’de, “Onlara, öf sıkıldım demeyin” buyuruluyor. Dövmekten, sövmekten bahis buyurulmamıştır. Âyet-i Kerimede, yalnız bunların en hafifi olan öf kelimesi açıkça bildirildiğine göre, Müctehidler dövmenin, sövmenin ve hakaret etmenin elbette haram olacağını ictihad etmişlerdir. Allahu Teâlâ cümlemizi küfre düşmekten muhafaza eylesin. (Amin)